KALKINMA AJANSLARI
Kaynak Verimliliği
Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı Erzurum, Erzincan, Bayburt
Kısıtlı olan kaynakların etkin bir şekilde kullanılması son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en önemli gündem maddelerinden biri. Erzurum, Erzincan, Bayburt Bölgesi açısından da kalkınmanın sürdürülebilirliği için kaynak verimliliğinin sağlanması zaruridir. Bu doğrultuda bölgemizde bütüncül planlamalarla hem kamunun, hem özel sektörün, hem de bireylerin kaynakları verimli bir şekilde kullanması için gerekli tedbirlerin alınması gerekiyor.
 Birleşmiş Milletler Çevre Programı kaynak verimliliğini “daha az kaynak tüketerek daha fazla refah sağlamak” olarak tanımlıyor. Kaynak verimliliği hem ihtiyaçlarımızı daha az kaynak kullanarak karşılamamıza olanak sağlıyor hem de Dünya’nın ekolojik taşıma kapasitesini daha uzun süre kullanmamıza imkan veriyor. Buradan hareketle ülkenin kuzeydoğusunda yer alan, özgün iklime ve coğrafi yapıya, zengin su kaynaklarına sahip olan bölgemiz için kaynakların verimli olarak kullanılması kalkınmanın sürdürülebilirliği açısından büyük bir öneme sahip.
Yapılan analizlere göre Türkiye’de kaynak verimliliği konusunda birçok sektörde önemli bir potansiyel mevcut. Örneğin Tekstil Ürünlerinin Bitirilmesi Kaynak Verimliliği Rehberi’ne göre  “13.30 Tekstil ürünlerinin bitirilmesi” alt sektöründe ana sektör içerisinde ham madde alanında yaklaşık %9, enerjide %17,79 ve suda %32,76 oranında bir tasarruf potansiyeli bulunuyor. Diğer sektörlere yönelik yapılan analizlerde de benzer kaynak verimliliği fırsatlarının bulunduğu ortaya konulmuş.
Kaynak verimliliğini sağlamaya yönelik dünya genelinde kullanılan çeşitli araç ve yöntemler mevcut. Endüstriyel simbiyoz, temiz üretim, yalın üretim, işletmeler arasında kaynak değişimi, akıllı kentler bunlardan bazıları. Bölgemizde bu gibi kaynak verimliliği araçlarının daha yaygın kullanılmasıyla daha etkin kaynak kullanımı sağlanabilecek. Ayrıca kaynak verimliliğinin sağlanması bölge firmalarının maliyetlerini azaltacak, dolayısıyla rekabet güçlerini artıracak.Benzer şekilde kamu kesiminde ve sivil toplumda da kaynak verimliliğini sağlamaya yönelik birçok müdahale alanı mevcut. Bunun için öncelikle ilgili kurum ve kuruluşlarda kaynak kullanımına ilişkin mevcut durumun tespiti gerekiyor. Bu sayede müdahale edilmesi gereken noktalar belirlenebilecek. Ardından bu kurum ve kuruluşlarda kaynak verimliliğinin sağlanması ve sürdürülebilir kılınması için bir sistematiğin ortaya konulması gerekiyor.
Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından 2020 ve 2021 yılları için tema olarak kaynak verimliliği konusu belirlendi. Ajansımız bu kapsamda çeşitli faaliyetler planladı.Kaynak verimliliği faaliyetleri kapsamında; Palandöken’deki Konaklama Tesislerine Yönelik Kaynak Verimliliği Mevcut Durum Analiz Raporunun Hazırlanması hedefleniyor. Ayrıca Bölgeye yönelik olarak Et, Süt ve Arı Ürünleri Kaynak Verimliliği ve Hayvansal Atıkların Değerlendirilmesi Raporu hazırlanacak. Bu çalışmalar sonucunda hem konaklama tesislerinde hem de et, süt ve arı ürünleri üreten firmalarda kaynaklar daha etkin kullanılacak.Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde et, süt ve arıcılık sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelere yönelik temiz üretim, yalın üretim, tarımsal verimi arttırıcı uygulamalar ile tarımsal atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi gibi konularda yönetim danışmanlığı hizmeti sağlanacak.

Tabii Kaynakların Değerlendirilmesi Sonuç Odaklı Programı kapsamında bir değer zinciri analizi çalışması planlanıyor. Yapılacak analiz çalışmaları sonucunda ortaya konacak önerilerin hayata geçirilmesi ile birlikte bölgede kaynak verimliliğinin artırılmasına, üretim süreçlerinin iyileştirilmesine ve üretilen ürünlerin yüksek katma değerli ürünler haline getirilmesine katkı sağlanacak.Et, süt ve arıcılık sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelere temiz üretim, yalın üretim, tarımsal verimi arttırıcı uygulamalar ile tarımsal atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi gibi konularda yönetim danışmanlığı hizmeti sağlanacak. Sonuç Odaklı Program kapsamında talep eden işletmeler arasından objektif kıstaslara göre belirlenecek asgarî 9 işletmeye yönetim danışmanlığı desteği verilmesi öngörülüyor.

Rekabetçi Sektörlerin Geliştirilmesi Finansman Desteği Programı kapsamında başvuru sahibi işletmelerin kaynak verimliliğine yönelik yatırımlarının desteklenmesi hedefleniyor.2021 Yılı Teknik Destek Programı’nda ise turizm, et, süt, arıcılık ve tabii kaynaklar sektörleri başta olmak üzere kaynak verimliliğine ihtiyaç duyulan tüm sektörlerde eğitim ve yönetim danışmanlığı faaliyetlerinin desteklenmesi öncelik olarak yer alıyor.
Hayvansal Atıklardan Enerji ve Organik Gübre Üretiminin Önünü Açıyoruz

Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında hayata geçireceğimiz proje ile Erzurum’un en büyük merkez ilçelerinden biri olan ve büyükbaş hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı Palandöken ilçesine bağlı Maksut Efendi, Nene Hatun ve Şehitler Mahallelerindeki büyükbaş hayvan atıklarından elektrik enerjisi ve fermente (organik) gübre elde edilmesini amaçlıyoruz. Bu kapsamda kurulacak biyogaz tesisi ile günde 66,5 ton atık gübre değerlendirilerek 380 kw elektrik enerjisi ve yılda 2624 ton organik fermente gübre elde edilecek.

Hayvancılıkta Katma Değeri Artıracak ve Kaynak Verimliliğini Sağlayacak Projeler Geliştiriyoruz
Bölgemizin başat ekonomik faaliyetini oluşturan hayvancılıktan elde edilen katma değeri artırmak üzere büyükbaş ve küçükbaş hayvan derisi işleme atölyesi, büyükbaş hayvan derisinden ve kemiğinden jelatin üretimi ve peynir altı suyu tozu üretim tesisi proje konuları için ön fizibilite raporlarını hazırlıyoruz. Projelerin yatırıma dönüştürülmesi sonrasında bölgemizden canlı olarak dışarıya satılan büyükbaş hayvanların kesimlerinin ve işlemlerinin bölge içinde yapılmasını ve bu suretle katma değerli bir şekilde il dışına satılmalarını amaçlıyoruz. Ayrıca bölgedeki süt işleme tesislerinde üretim süreçleri sonrasında ortaya çıkan ve çevresel zararları büyük olan peynir altı sularının da bölgede işlenerek çok farklı sektörlerde hammadde olarak kullanılan peynir altı suyu tozuna dönüştürülmesini hedefliyoruz. 
Organize Sanayi Bölgesinin Enerji Maliyetlerini %14 Düşürüyoruz

Erzurum 1. Organize Sanayi Bölgesi Elektrik Enerjisi Nakil Hattı Projesine Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından 2,5 milyon TL destek sağlanacak.  Proje ile Erzurum 1. Organize Sanayi Bölgesinde faaliyette bulunan firmaların mevcut tedarik şirketinin dağıtım sistemindeki arızalardan etkilenmemesi ve üretimlerine kesintisiz devam etmeleri ve daha uygun maliyetle elektrik enerjisine ulaşmaları sağlanarak firmalarımıza destek olmayı amaçlıyoruz.Projenin başarıyla tamamlanmasıyla birlikte Erzurum 1. Organize Sanayi Bölgesindeki firmaların önemli bir maliyet kalemi olan elektrik giderlerinde ortalama %14’lük bir azalma ile firmalarımızın üretim maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerinin artırılmasına katkı sunacağız.

Mobilya Sektöründeki İşletmelerimizin Üretim Maliyetlerini Azaltarak Rekabet Güçlerini Artırıyoruz

Erzurum imalat sanayinde ön sıralarda yer alan mobilya imalatı konusunda ilde faaliyet gösteren 400’ün üzerinde işletmenin ortak kullanımına yönelik Mobilya Sektörü Teknoloji ve İnovasyon Merkezini kuruyoruz. Ajansımız mali desteğiyle Erzurum Valiliği ve Erzurum Mobilyacılar Odası işbirliğinde hayata geçecek projeyle mobilya imalatçılarına yönelik tasarım, mesleki eğitim ve ortak kullanım merkezi kurarak sektörün ihtiyaç duyduğu tasarım ve nitelikli ara eleman eksikliğini gidereceğiz. Ortak kullanım merkezinde yer alacak modern makine ekipmanlar vasıtasıyla da ilimizde mobilya imalatçılarının halihazırda üretimini yapamadıkları ya da il dışındaki imalatçılardan yüksek bedeller karşılığında temin ettikleri ara mamullerin cüzi bir bedel ile merkezden temin edilmesinin önünü açacağız.

Kaynak Verimliliğine Yönelik Öneriler

Erzurum, Erzincan ve Bayburt bölgesinden kaynak verimliliğinin geliştirilmesi amacıyla bölge aktörleri tarafından gerçekleştirilebilecek çeşitli faaliyetler bulunuyor.Örneğin Bayburt ilinde önemli doğal taş yatakları mevcut. Söz konusu taşların işlemden geçirilmesinin ardından mermer tozu, kırık taş parçaları ve taş tozu gibi atıklar oluşuyor. Bu atıklar farklı kimyasal materyallerle karıştırılarak, yeni formlarda ürünlerin tasarlanmasına olanak sağlayacak merkezler/atölyeler kurulabilir.

Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde önemli bir noktada olan Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde hayvansal atıklardan elektrik, ısı ve fermente gübre üretimi gerçekleştirilebilmesi amacıyla biyogaz tesisleri kurulabilir.

Bölgedeki evsel atıklardan pelet yakıt üretimi tesisi ve kompost üretim tesisi kurulabilir. Süt ve süt ürünleri üretiminde önemli bir kapasiteye sahip olan bölgemizde  peynir altı suyunun değerlendirilmesi amacıyla bir üretim tesisi kurulabilir. Bu sayede imalat süreçleri sonucunda açığa çıkan peynir altı suyunun çevreye verdiği zararın da önüne geçilmiş olacak. Ajansımızca da peynir altı suyu tozu üretim tesisi için fizibilite raporu hazırlanıyor.

Doğal taş ve mermerlerin işlenmesinden ortaya çıkan atık malzemelerin değerlendirilmesi amacıyla kırma ve öğütme tesisleri kurulabilir. Karton ve karton ürünleri üreten firmaların atıkları viyol üretimi yapan firmalarca kullanılarak bu firmaların kapasite kullanım oranları arttırılabilir. Değerli taş ve yarı değerli taşların işlenmesiyle birlikte açığa çıkan malzemelerin geri dönüşümünün gerçekleştirilmesi için bir tesis kurulabilir. Büyükbaş hayvan derisi ve kemik iliği kullanılarak deri işleme tesisi ve jelatin üretim tesisi kurulabilir.

Kamu kurumlarına ait araçların, özellikle iş makinelerinin ortak kullanımına yönelik planlamalar yapılabilir. Bu doğrultuda özellikle dijital altyapılar oluşturulabilir.