Dünyada gittikçe yaygınlaşan sosyal girişimcilik; ülkemizde de gelişme göstermektedir. Hem sosyal sorunlara köklü çözüm getiren hem de sürdürülebilir gelir modellerinin oluşmasını sağlayan sosyal girişimcilik, kalkınmaya büyük katkılar sunan bir potansiyele sahiptir. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) olarak, sosyal girişimciliğin bu potansiyelinin TRB2 Bölgesi illerinde değerlendirilmesi amacıyla 2019 yılında Sosyal Girişimcilik Programı başlattık.
TRB2 Bölgesi, sahip olduğu genç nüfus potansiyeli ile Bölgemizin ve ülkemizin kalkınmasına büyük katkılar sunacak fırsatlar taşımaktadır. Bu potansiyelin etkin kullanımı adına DAKA 2014-2023 Bölge Planı’nda yer verilen hedeflerden biri de “TRB2 Bölgesi’nde girişimciliğin özendirilmesi için farkındalık çalışmalarının yürütülmesi” olmuştur. Bu hedef doğrultusunda başlatılan Sosyal Girişimcilik Programı (DAKA SOGİP) kapsamında 14-29 yaş aralığındaki gençler sosyal girişimcilikle tanıştırılmıştır.
Dünyada sosyal girişimler daha çok gençler tarafından kurulmaktadır. Hayata geçirilen bu sosyal girişimler sayesinde gençler sosyal sorunları ortadan kaldırdığı gibi hem kendilerini istihdam edebilmekte hem de başka bireylere istihdam alanları oluşturabilmektedir. Ajansımız, TRB2 Bölgesi’nin sahip olduğu genç nüfus potansiyelini değerlendirmek için istihdam, kalkınma ve toplumsal fayda odaklı sosyal girişimlere alan açacak çalışmalar başlatmıştır.
Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Sosyal Girişimcilik Programı, TRB2 Bölgesi illeri olan Bitlis, Hakkâri, Muş ve Van’da sosyal girişimcilik ile ilgili farkındalığı artırmak, bu illerde sosyal girişimcilik ekosistemini güçlendirmek ve toplumsal kalkınmaya katkı sunacak sosyal girişimciler yetiştirmek amacıyla hayata geçirilmiştir. 2019’da başlatılan programda gençlere yönelik Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyeleri, Liselerde Sosyal Girişimcilik Farkındalık Eğitimleri, Yarışmalar ve Mentorluk Destekleri yer almaktadır.
"İlk İşim Sosyal Girişim" sloganıyla verilen Sosyal Girişimcilik Eğitimleri ile TRB2 Bölgesi’ndeki gençlerin sosyal girişimciliği tüm yönleriyle kavrayıp kendi sosyal girişimlerini hayata geçirmeleri teşvik edilmektedir. Bitlis, Hakkâri, Muş ve Van illerinde 18-29 yaş aralığındaki gençlerin dahil edildiği 2 günlük eğitim atölyelerinde gençlere, sosyal girişimcilik, sosyal sorumluluk, girişimcilik ile sosyal girişimcilik arasındaki farklar, sosyal inovasyon, sosyal etki, sorun analizi, yerel sosyal sorunlar, sosyal iş planı oluşturma, sürdürülebilir gelir modeli geliştirme, sosyal finansman ve destek mekanizmaları konularında eğitimler verilmektedir.
Tüm eğitim süreçlerinde kendi sosyal girişim fikrini geliştiren 4-5 kişilik gruplara ve bireylere program kapsamında Mentorluk Desteği sunulmaktadır. Bu gruplar, sosyal iş modellerini oluşturmaları, kendilerine uygun desteklerden faydalanmaları ve çeşitli iş birlikleri geliştirmeleri için yönlendirilmektedir.
Hakkâri - Sosyal Girişimcilik Atölye Eğitimi
Hakkari’de düzenlenen Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyesi’nde 4-5 kişilik gruplar oluşturularak 6 ayrı grubun interaktif atölyede fikir geliştirmeleri teşvik edilmiştir. Grup çalışmaları sonucu gruplar tarafından 5 ayrı sosyal girişim fikri geliştirilmiştir. Hakkârili gençler tarafından geliştirilen sosyal girişim fikirleri:
1-Doğal ürünlerin yapımı ve satışıyla kadın istihdamının artırılmasına,
2-Öğrenciler için yeni konaklama alanları oluşturulmasına,
3-Gençlerde okuma alışkanlığının artırılmasına,
4-Köylerde ilkokul çağındaki çocukların kültür-sanat aktivitelerine dahil edilmesine,
5-Kadınların el emeği ürünlerle gelir elde edip sosyal hayata katılımına yönelik olarak gerçekleşmiştir.
Muş- Sosyal Girişimcilik Atölye Eğitimi
Muş’ta düzenlenen Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyesi’nde oluşturulan 5 ayrı grup, yenilikçi yöntemlerle sosyal girişim fikirleri geliştirmiştir. Eğitim sürecinde edindikleri bilgileri kullanarak sosyal iş modeline dönüştüren Muşlu gençler tarafından geliştirilen sosyal girişim fikirleri:
1- Kırsalda yaşayan kadınlar için istihdam oluşturulmasına,
2- Muş’ta doğal ürünlerin satıldığı sosyal pazar kurulmasına,
3- Kadınların bir arada vakit geçirebileceği sosyal paylaşım alan oluşturulmasına,
4- Köy okullarında kitaplara erişimi kısıtlı olan çocuklara kitap ulaştırılmasına,
5- Kronik hastalığı olan kadınların, yöresel yemek lokantası işleterek sosyal ve ekonomik hayata dahil edilmesine yönelik olarak gerçekleşmiştir.
Bitlis - Sosyal Girişimcilik Atölye Eğitimi
Bitlis’te düzenlenen Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyesi’nde oluşturulan 4 ayrı grup, yenilikçi yöntemlerle sosyal girişim fikirleri geliştirmiştir. Eğitim sürecinde edindikleri bilgileri kullanarak sosyal iş modeline dönüştüren Bitlisli gençlerin geliştirdiği sosyal girişim fikirleri:
1- Üniversite öğrencileri için yenilikçi konaklama alanı oluşturmaya,
2- Çeyiz ürünlerinin yerel üreticilerden sağlanarak kadın istihdamının artırılmasına,
3- Üniversite öğrencilerinin kısmi zamanlı çalışabileceği işyerlerinin sistemleştirilmesine,
4- Madde bağımlılığını önleyerek gençlerin sosyal hayata entegrasyonuna yönelik olarak gerçekleşmiştir.
1267 ortaöğretim öğrencisi Sosyal Girişimcilik Farkındalık Eğitimi aldı.117 genç, Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyesi’ne katıldı.36 Sosyal Girişim Proje Fikri tasarlandı4 gruba Mentolruk Desteği sağlandı.2 Sosyal Girişim Vaka Yarışması düzenlendi35 farklı sürdürülebilir sosyal iş modeli önerisi alındı20 genç yarışmalarda başarı gösterdikleri için ödüllendirildi.Van'da düzenlenen 3 ayrı Sosyal Girişimcilik Eğitim Atölyesi’nde gençler sosyal girişimcilik kavramını tüm yönleriyle tanıma fırsatı buldu. Fikir geliştirme oturumlarında gençler grup çalışmaları gerçekleştirdiler. Vanlı gençlerin geliştirdiği sosyal girişim fikirleri:
1- Van’da temel eğitimde başarı oranının artırılmasına,
2- Van’daki turizm yapılarının kültür turizmine kazandırılmasına,
3- Çocukların yerel değerlere uygun organik oyuncaklarla buluşturulmasına,
4- Ev yapımı turşu-reçellerle kadın istihdamının artırılmasına,
5- Van Gölü’nün çevre kirliliğine karşı korunmasına,
6- Henüz istihdama dahil olmamış eğiticilerin istihdama dahil edilmesine,
7- Köylerin tiyatro ile buluşturulmasına,
8- Toplumda okuma alışkanlığının artırılmasına,
9- Turizm bölgelerinde yerel ürünlerin satışıyla bölge halkına ekonomik değer oluşturulmasına,
10- Gençlerin kendilerine uygun meslekleri seçebilmeleri için mesleki yönlendirme merkezinin oluşturulmasına,
11- Köy okullarına kütüphane kazandırılmasına,
12- Van’da bisikletle çevreci ulaşımın sağlanmasına yönelik olarak gerçekleşmiştir.
Liselerde Sosyal Girişimcilik Farkındalık Eğitimleri kapsamında gençlerin erken yaşta sosyal girişimcilik alanı hakkında bilgi edinmeleri amaçlanmaktadır. Van ve ilçelerindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı liselerde 2 saatlik eğitimlerle gençlerin sosyal girişimcilik kavramıyla tanışmaları sağlanarak ulusal ve uluslararası sosyal girişim örnekleri anlatılmaktadır. Eğitimlerde aynı zamanda sosyal sorumluluk, girişimcilik ile sosyal girişimcilik arasındaki farklar, sosyal inovasyon konuları da temel düzeyde gençlere aktarılmaktadır. Son olarak, liseli gençlere yönelik yerel ve ulusal yarışma, program, eğitim ve diğer fırsatlar tanıtılarak sosyal etki yaratabilecekleri çalışmalara yönelmeleri teşvik edilmektedir.
Sosyal Girişimcilik Vaka Yarışmaları
Pandemi sürecini evlerinde geçiren gençlerin sosyal girişimcilik alanıyla tanışmaları ve bu alana yönelik fikirler geliştirmeleri amacıyla Sosyal Girişimcilik Vaka Yarışmaları düzenledik. Ülkemizin dört bir yanından ve TRB2 Bölgesi’nden gençler “sürdürülebilir gelir modeli” fikir önerileriyle yarışmaya katıldı. Başvuran 35 gençten 20’sinin fikirleri başarılı bulunarak ödüllendirildi. Ayrıca gençlere çevrim içi mentorluk sunularak fikirlerini uygulamaya dönüştürmeleri teşvik edildi.
Sosyal Girişimcilik Eşleştirme Programı
Sosyal girişimciliğin ülkemizde gelişmesi için diğer kalkınma ajanslarıyla iş birlikleri geliştirildi. Sosyal Girişimcilik Eşleştirme Programı kapsamında Çukurova Kalkınma Ajansı, Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı, Ankara Kalkınma Ajansı ve Ajansımız temsilcileri farklı zamanlarda bir araya gelerek ülkemizdeki sosyal girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi adına yapılanları ve yapılabilecekleri ele aldı. Eşleştirme Programı kapsamında yeni faaliyetler planlandı ve başlatıldı.
Sosyal Girişimcilik Alanını Geliştirmeye Devam Edeceğiz
Ajans olarak Sosyal Girişimcilik Programı’yla Bitlis, Hakkâri, Muş ve Van’da sosyal girişimcilik ile ilgili farkındalığı artırmak, bu 4 ildeki sosyal girişimcilik ekosistemini güçlendirmek ve sosyal etkisi yüksek çalışmalar yapan sosyal girişimciler yetiştirmeyi hedefliyoruz. "Yüzen Otel Projesi" kapsamında Van Gölü üzerinde çalışan eski bir feribot, gençlerin uygulama yapabildiği sosyal girişim modeli taşıyan bir otele dönüştürülerek gençlere mesleki gelişim ve istihdam olanağı sunulacaktır. 2021 yılında düzenleyeceğimiz Sosyal Girişimcilik Kampları ve yarışmalar ile Bölgemizdeki genç nüfusun aktif, üretken, yenilikçi ve sosyal fayda güden bireyler olmasına katkı sunacağız.