Bölgemiz (TRA2) coğrafi konumu ve yapısı gereği sahip olduğu doğal zenginlikleri, Kafkaslar, Orta Asya ve İran ile olan tarihsel bağları, beşiklik ettiği farklı medeniyetlerden kalan mirasları ile muazzam bir kültüre sahiptir. Tarihi M.Ö. 9000’lere dayanan bölgemiz Anadolu'nun geneli ile benzer kültürel öğelerin yanı sıra kendine özgü yapısını da aşikar bir biçimde sergilemektedir.
Bölge halkının dil, din ve gelenek açısından komşu ülke ve bölgelerle yakın ilişki içinde bulunması kültürel sürekliliğimizi artıran etmenlerin başında gelmektedir. Baharın gelmesi sebebiyle büyük bir coşkuyla düzenlenen Nevruz etkinliği Azerbaycan ve İran başta olmak üzere civar ülke ve illerden de ilgi görmektedir. Bayram havasında geçen Nevruz sürecinin yanı sıra Iğdır’da Kayısı Festivali, Ağrı’da Balık Gölü Festivali, Ardahan’da Bal Festivali ve Rahvan At Yarışları ile Kars’ta Yöresel Peynirler Festivali diğer önemli festivallerimizdendir.
Bölgemiz, Kafkas, Kuzey Anadolu ve Karadeniz oyunlarından özgünleşmesiyle kendi folklor kültürüne sahiptir. Bölgede önemli bir yeri olan düğün kültürü içerisinde rahatlıkla görülebilen folklor danslarına başta davul zurna olmak üzere saz, balaban, tar, tulum, mey, tütek, garmon, akordeon ve klarnet eşlik etmektedir. Bunlarla beraber Kafkas Oyunları ve Ağrı Sallaması yöre için önemli oyunlardır. Ayrıca Türk toplumunun ata sporu olarak kabul edilen cirit özellikle Kars’ın Selim ilçesinde varlığını korumaya devam eden önemli bir kültür öğesidir.
Kültürünün ayrılmaz bir parçası olan el sanatları ise bulunduğumuz bölgeye has olarak birbirinden farklılaşmaktadır. Bunlar arasında Orta Asya Oğuz Türklerinin kıyafetlerinin kullanılarak yapıldığı folklorik bir bebek çeşidi olan, coğrafi işaretli Damal bebeği, yine coğrafi işaretli Kars el halıları ve kilimleri ile İlk bakıldığında taş görünümünde olmasına rağmen esasında doğal yollarla oluşmuş bir cam türü olan Sarıkamış obsidiyenden yapılan hediyelik eşyalar bölge kültürüne ait önemli parçalardandır.
Bölgemizin önemli kültür ögelerinden birisi de edebi kültürdür. Çağlar boyunca sahip olduğu farklı kültürlerin hissettiği duygulardan beslenen bu kültürde Geçmişi Dede Korkut ve Manas Destanı’na dayanan sözlü geleneklerin yayılmasında büyük bir role sahip olan aşık geleneği, geleneksel olarak herhangi bir çalgı aleti kullanmadan, gırtlak gücüne dayanarak icra edilen bir sanat olan dengbejlik ve Nuh’un Gemisi, Ağrı Dağı efsanesi, Taşkın Baba, İki Bacı ve Kerem ile Aslı gibi efsaneler önemli bir yere sahiptir.
Farklı etnik kökenlere ait insanların yaşadığı zengin bir kültürel mozaiğe sahip bölgemizin bu çok çeşitliliği elbette mutfak kültürüne de yansıyor. Ağrı’da, abdigör köfte ve halise; Ardahan’da, helle aşı ve mafiş tatlısı; Iğdır’da, Bozbaş ve patlıcan reçeli; Kars’ta, tandırda kaz çekmesi, kaşar ve gravyer peyniri ve hörre (un) çorbası bunlardan sadece birkaçıdır.
Ajansımız, beşiği olduğu pek çok medeniyetin bıraktığı kültürel çeşitliliği bünyesinde barındıran bölgemizde, benliğimizi oluşturmada büyük katkısı olan bu çeşitliliğin farkında olarak geleceğe aktarmayı hedeflemektedir. Bu sayede bizi köklerimize bağlayan kültür parçalarının sürekliliği sağlanırken bir taraftan da önemini her daim koruyan kültür turizmine olan katkısıyla bölge turizm gelirlerinde ve yöre halkının bu gelirden alacağı payda artış yaşanacaktır.
TRA2 Kültürel Mirası
UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne Ani Arkeolojik Alanı 2016 yılında alınmıştır. Ağrı’da bulunan İshak Paşa Sarayı ise 2000 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yerini bulmuştur.
UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsil Listesi’nde ise 2009 yılında listeye giren Nevruz Şenlikleri ile yine 2009 yılında listede kendine yer bulan Aşıklık Geleneği diğer kültürel değerlerimizdendir.
Ajansımız, zengin medeniyetler tarihine sahip Serhat Bölgesi’nde sahip olduğu maddi manevi kültürel mirasını kentsel belleğin korunması, geleceğe aktarılması, hedeflenen turizm noktalarına ulaşılması konularında cazibe noktaları haline getirmek amacıyla çalışmalarına devam etmektedir.
Sahip olduğu kaynakların belli bir kısmını her sene çıktığı teknik ve mali destek programları kapsamında kültürel değerlerin gelişim, tanıtım ve görünürlük faaliyetlerine harcamaktadır.
Artan şehirleşme ile birlikte kaybolmaya yüz tutan değerlerimizi, turizm sektörü ile beraber değerlendirerek yaşatmaya devam etmekte ve Bölgeye gelen turistlerin kültürel bağlamda tatmin olmuş bir şekilde ayrılmalarını sağlamaktadırTürk toplumunun tarihsel süreç içerisindeki gelişiminde önemini daima koruyan at biniciliği ile birlikte gerçekleştirilen cirit kültürümüzde önemli ata sporlarımızdan birisidir. Ajansımız bu değerin korunması gerektiğinin bilincinde olarak Kars’ın Selim ilçesinde geliştirdiği projelerle yöreye bir atlı spor tesisi kurarak cirit müsabakalarının düzenlenerek turizm değerinin artırılmasına ve engelli vatandaşlar için atlı rehabilite alanları oluşturulmasına olanak sağlamıştır.
Özellikle Kars ve Ardahan kültürünün vazgeçilmez parçalarından birisi olan, toplumsal yaşam biçimini, kültürünü, duygu ve düşüncelerini saz eşliğinde birbirleriyle atışarak gerçekleştiren aşıklık geleneği kültürümüzün temel taşlarından birisidir. Kağızmanlı Hıfzi, Aşık Avasi, Murat Çobanoğlu ve Dede Kasım bölgemizin yetiştirdiği önemli aşıklar arasındadır. Ajans olarak desteklediğimiz projelerimizle TRA2 Bölgesinde aşık atışmaları düzenlerken bunların yanı sıra aşıklık geleneğini ve Aşık Edebiyatını tüm yönleriyle bilen usta aşıklar yetiştirmeyi ve usta çırak ilişkisini yaşatmayı sağlamaktayız.
Kültür geçmişten beslenen ve geleceği şekillendiren kümülatif bir olgudur. Bölgeye ve insan göre kendisi de şekillenir, çeşitlenir. Tüm bunların bilincinde bir ajans olarak yoğun bir kültürel geçmişe sahip Aralık ilçesi ve köylerinde yaşayan insanların bulundukları bölgenin kültür miraslarının farkına varmaları ve bölgede sözlü yaşayan veya yaşanmış her türlü kültürel ögenin kayıt altına alınarak geleceğe aktarımının yapılması amacıyla ajansımız destekleriyle bir belgesel hazırlanmış, 9 ay boyunca bir gazete ve bir kitap basılmış ve bu sayede kültürel devamlılığın sağlanması için bir adım atılmıştır.
Hediyelik Eşyalarımızı Çeşitlendiriyoruz
Bölge illerimizde; şehirleri simgeleyen yapılar, değerler ve görselleri temel alarak hediyelik eşyalarımızı tasarım ve üretim aşamalarıyla beraber çeşitlendiriyoruz. Ağrı ilinde, Ağrı Dağı, Nuh’un Gemisi, İshak Paşa Sarayı; Ardahan ilinde, Damal Bebeği, Aşık Şenlik, Ardahan Kalesi, Aktaş ve Çıldır Gölü, Posof Kırmızı Elması; Iğdır ililnde, Iğdır Kayısısı, Soykırım Anıtı, Tuzluca Tuz Mağarları; Kars ilinde, Kars Kalesi, Baltık Mimarisi, Aşıklık Geleneği, Ebû'l Hasan Harakani, Malakanlar, Ani Antik Kenti, Kuyucuk Kuş Cenneti, Sarıkamış Kayak Merkezi, Sarıkamış Şehitleri, Obsidyen Taşı, Kars Kaşarı ve Gravyeri, Kağızman Kayısısı ve Uzun Elması, Digor Beş Kilise, ve cirit oyunu tasarım ve üretim aşamasında esinlendiğimiz bölge değerlerinden bazılarıdır. Faaliyet ile kısıtlı sayıda tasarımı bulunan hediyelik eşyalar çeşitlendirilerek hem turizm gelirlerinin, hem de bölgedeki destinasyonların bilinirliği artırmayı hedeflemekteyiz.
Damal Bebeği Kadın Eliyle Buluşuyor
Turistlerin yanında götürdükleri hediyelik eşyalar, adeta geçirdikleri kültürel tecrübenin bir delili anlamına gelmektedir.1996 yılında Japonya da yapılan "yöresel folklorik bebekler" yarışmasında "el emeği" kategorisinde dünya birinciliği ödülü alan patentli Damal bebeği, kültürel ve el emeği değerinin üst sıralarda olduğunun kanıtıdır. Bugün de yörede halen kullanılan Türkmen kadınlarının geleneksel kıyafetlerinin birebir kopyasıdır. Bebeğin üzerinde bulunan kıyafetler toplam 37 parçadan oluşmakta ve hepsi tek tek el dokuması ve işlemesi ile yapılmaktadır. Projemiz ile yerelde yöresel kültürün el emeği mirası olan Damal Bebeklerinin üretimini destekleyerek kadın istihdamını arttırmak suretiyle bölgemizde ki işsizlik sorununu çözmek, yaşam memnuniyet seviyesini artırmak, bu kültürü gelecek nesillere aktarmak, sosyal hayata katılımı desteklemek ve sürdürülebilir ekonomiye katkı sağlamayı amaçlıyoruz.
Türküler Kars’ı Anlatıyor
Kars yöresine ait halk müziğinin tespiti ve tescilini içermekle birlikte; bu proje kapsamında Kars Yöresine ait belirlenen bir eser Kars merkez, Kars Kalesi, Sarıkamış, Ani Ören yeri ,Çıldır Gölü gibi tarihi, turistik ve doğal güzelliğe sahip mekanlarında bir klip çekimi yapılarak sosyal medya ağlarında, hava alanlarında ,otobüs terminalinde, gar istasyonu vb. mekanlarda paylaşmayı planlıyoruz. Bu proje sayesinde ilimizin zengin müzik kültürü, tarihi ve doğal mekanlarının tanıtımı yapılırken aynı zamanda Kars yöresel sanatçılarının yetişmesine faydalı olacağını düşünmekteyiz.
Yöresel Ürünlerle Şenlik Coşkusu
TRA2 Bölgesi’nin temel geçim kaynaklarından olan tarım ve hayvancılığın ulusal çapta tanıtımının yapılabilmesi amacıyla Bölgemizde üretilen peynir, bal ve kayısı gibi yöresel ürünlere yönelik şenliklerin Bölge illerinde yapılmasını planlıyoruz. Yöresel Peynirler Kars Buluşması, Ardahan 20. Ulusal Kültür ve Bal Festivali, Iğdır Kayısı Festivali, Ağrı Balı Festivali, Ağrı Gastronomi Festivali proje kapsamında planladığımız etkinliklerimizdendir.